روز جهانی کوهستان ۲۱ آذر ۹۹
مفهوم میراث بومی، فرهنگی و معنوی، به طور طبیعی با معیشت مردم ساکن کوهستان‌ها گره خورده و سبک زندگی بومی، تعیین کنندۀ جریان زندگی است. بسیاری از بومیان در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند و مالک و حفاظت کنندۀ دانش، زبان و سنت‌های گرانبها هستند.
کوه‌ها برای بسیاری از مذاهب، مفاهیم عمیق معنوی را در بر دارند؛ کوه المپیوس، کوه سینا، ماچوپیچو، کوه آتوس، کوههای چهارگانه مقدس بودایی فقط مثال‌هایی از آن است. ساکنان کوهستان برای بهره‌برداری از زمین‌های با تنوع زیستی غنی، سیستم‌های جالبی دارند. این بومیان، قرن‌ها در همزیستی با محیط زیست، به تکامل رسیدند.
چرا کوهستان؟
زمین، آب و جنگل‌ها برای بومیان کوهستان، منابع طبیعیِ مهمی هستند. نسل‌های جدید به تبعیت از نیاکان خود، رفاه و آسایش، اصالت، هویت و آیندۀ فرزندان خود را در گرو مراقبت و دوستی با محیط زیست خود می‌دانند. آنها با دانش و مهارت‌های بومی اکوسیستم یا همان زیست‌بوم حساس و شکنندۀ کوهستان را مدیریت می‌کنند و انعطاف‌پذیری آن را بالا می‌برند.
همچنین کوهستان‌ها مکانی برای گردشگری و جریان تبادل فرهنگ‌هاست. زمین، تنوع زیستی و کوهستان، ارتباط ویژه‌ای با هم دارند و داستان این ارتباط را برایتان تعریف می‌کنم.
از فعالیت‌هایی مثل کوهنوردی و سنگنوردی و اسکی گرفته تا بازدید از کلیساهایی در دل صخره‌هایی در اتیوپی، کوه‌ها همۀ امکانات را برای همه نوع گردشگر فراهم می‌کنند. گردشگری در کوهستان اگر به طور پایدار مدیریت شود، همانطور که برای حفاظت از اکوسیستم کوهستان‌ها، محصولات و خدمات، مفید است، می تواند نقش مهمی در در توسعه و حفاظت از فرهنگ‌های سنتی ایفا کند.
به کوهستان، زمستان و شفق قطبی علاقه دارید؟
روز جهانی کوهستان مناسبتی است تا تنوع فرهنگ بومیان کوهستان برجسته شود، طیف وسیعی از هویت‌ها ترویج و ارتقاء یابند. قول می‌دهیم حقوق مردم بومی به رسمیت شناخته شود و روش‌های سنتی همچنان مانا و پایدار باقی بماند.
تهده یا همان گهواره عشایر بختیاری و قشقایی، یکی از میراث معنوی مردمان ساکن طبیعت و کوهستان ایران است که در این مطلب در موردش با هم صحبت کردیم.
روز زمین ۲۰۲۰
22 آوریل یعنی 3 اردیبهشت، روز زمین است. این روز برای حمایت از فعالیت‌هایی است که زمین، طبیعت و محیط زیست را حفاظت می‌کند. هدف از روز زمین این است که برای بحران تغییرات اقلیم و آب و هوا، آلودگی پلاستیکی و حفاظت از گیاهان و جانوران در خطر انقراض راه حل پیدا کنیم.
مثلا بعضی از طرفداران محیط زیست، «حراج سبز» برگزار می کنند. خوراکی‌هایی می‌فروشند که برای تهیه آنها از کودهای شیمیایی و مواد مصنوعی و حشره‌کش‌ها استفاده نشده است.
بعضی هم مراسم پاکسازی و درختکاری و ساختن لانه برای پرندگان برگزار می‌کنند.
به مناسبت پنجاهمین سالگرد روز زمین در سال 1399، ناسا در صفحۀ ویژه روز زمین به این موضوع پرداخته است. در سایت ناسا علاوه بر کتابچۀ زمین در شب می توانید مطالب جالب دیگری هم بخوانید.
شبکۀ نت فلیکس هم، مستندی با موضوع «شب بر روی زمین» منتشر کرده که فصل اول آن در شش فصل به موجودات و زیست شبانه در طبیعت پرداخته است.
قسمت اول – دشت‌های مهتابی
قسمت دوم – شبهای یخ زده
قسمت سوم – شبهای جنگل
قسمت چهارم – دریاهای تاریک
قسمت پنجم – شهرهای بی خواب
قسمت ششم – غروب تا سپیده دم
چطور محیط زیست و طبیعت را بیشتر دوست داشته باشیم؟
قبل از اینکه پیشنهادها را بشماریم، بگویم که سازمان ملل، جزوۀ راهنمای حفظ جهان برای تنبل‌ها را منتشر کرده! (دانلود)
پیشنهادها چهار دسته دارند:
- ستارگان کاناپه
- قهرمانان خانه‌دار
- همسایگان خوب
- کارمندان نمونه
برای هر کدام از دسته ها، لیستی کارهای کوچک ولی تاثیرگذار نوشته شده است. بعضی از این پیشنهادات را برایتان می‌نویسم:
- وسایل برقی مثل رایانه‌ها، نمایشگرها و شارژرها را وقتی استفاده نمی‌کنید، به طور کامل خاموش کنید و از برق بکشید.
- کارهای بانکی را آنلاین انجام دهید و از کاغذ استفاده نکنید.
- کالاهایی بخرید که کمترین بسته بندی را داشته باشند.
- در خانه از فرش استفاده کنید تا خانه، گرمتر و مصرف انرژی، کمتر شود.
- به جای وان، دوش بگیرید.
- پسماندهای غذا را بازیافت کنید.
- موها را طبیعی خشک کنید و سشوار را کنار بگذارید.
- از گوشت، مرغ و ماهی کمتر استفاده کنید. در مقایسه با گیاهان، منابع بیشتری لازم دارد.
- با برنامه و فهرست خرید به فروشگاه بروید تا برای بیشتر خریدن، در دام ترفندهای تجاری گرفتار نشوید.
- از وسایل نقلیه عمومی و دوچرخه استفاده کنید و بیشتر پیاده‌روی کنید.
وقتی تصمیمات خوب به عادت‌های خوب تبدیل شوند، زندگی دوستدار محیط زیست هم مثل کارهای روزمره، ملکۀ ذهن می‌شود.
یک گزارش جالب از پاسخ وبلاگ نویسان حوزه توسعه پایدار را برایتان خلاصه می‌کنم:
لباس و وسایل شخصی
- از لیوان و بطری شخصی چندبارمصرف استفاده کنید و برای خرید، با خود ظرف یا زنبیل همراه داشته باشید.
- خریدهای غیرضروری نکنیم تا زندگی سبک و خلوت و مینیمال داشته باشیم. مثلا فقط وقتی لباس بخریم که لباس‌های قبلی قابل استفاده نباشند.
- مثل پدربزرگ و مادربزرگ‌ها زبالۀ کمتری ایجاد کنید. مثلا از دستمال پارچه‌ای به جای دستمال کاغذی استفاده کنید.
- از لباس‌های 100% نخ استفاده کنید.
- یادبگیرید تا لباس خود را تعمیر کنید یا جور دیگری از آن استفاده کنید. مثلا شلوار را شلوارک کنید. تیشرت را دستمال گردگیری کنید و …
خوردنی‌ها
- از محصولات محلی و از بازارچه‌های محلی خرید کنید. محصولات خوراکی مثل میوه‌های وارداتی نخرید.
- از میوه‌ها و سبزیجات فصل مصرف کنید. محصولات گلخانه‌ای، انرژی بیشتری مصرف می‌کنند و ارزش غذایی کمتری دارند.
آرایشی و بهداشتی
- شامپو و صابون با بسته‌بندی بزرگتر بخرید. بیشتر دوام می‌آورد، هزینه هر بار مصرف آن کمتر است و زبالۀ کمتری تولید می‌کند.
- نوار بهداشتی و تامپون، یکبار مصرف هستند و علاوه بر اینکه به خاطر آفت‌کش‌ها و موادی که در پارچه و الیاف خود دارند، برای سلامتی واژن ضرر دارند، زباله‌های زیادی هم دارند. از کاپ قاعدگی سیلیکونی استفاده کنید. این کاپ در واژن قرار می‌گیرد و خون دوران پریود را در خود جمع می‌کند. بعد از هر بار شستشو، در سلامت کامل قابل استفاده است.
- از لوازم ارایشی و بهداشتی استفاده کنید که مناسب رژیم گیاهخواری باشد و بر روی حیوانات تست نشود.
گردشگری و سفر
- سفر هوایی یکی از آلوده‌کننده ترین نوع سفر است. از قطار استفاده کنید و سبک بار سفر کنید.
- به دنبال رستوران‌ها و اقامتگاه‌هایی باشید که زباله‌های خود را درست دفع می‌کنند و با این شیوه از آنها حمایت کنید.
- در گشت و گذار شهری، دوچرخه کرایه کنید و بیشتر پیاده‌روی و گردشگری اهسته داشته باشید.
روز جهانی تنوع زیستی ۲۰۲۰
سازمان ملل به مناسبت روز جهانی تنوع زیستی، هر سال در 22 می یعنی 1 خرداد فعالیت‌های مختلفی برای آگاهی بخشی به مردم دربارۀ اهمیت تنوع زیستی انجام می‌دهد. تنوع زیستی در واقع به گوناگونی زیست در طبیعت اشاره می کند و اگر بخواهم جزئی‌تر از آن حرف بزنم باید به تنوع در گونه‌ها، ژن و زیست بوم یا همان اکوسیستم اشاره کنم.
موجودات زنده در طبیعت به هم وابسته هستند و بقای هر کدام به دیگری بستگی دارد. حیات بشر هم از این قاعده مستثنی نیست. پس توجه و مراقبت از تنوع زیستی باعث می‌شود تعادل طبیعت حفظ شود.
با این مقدمه خوب است بدانیم شعار روز تنوع زیستی 1399 «راه حل‌های ما در طبیعت است» انتخاب شده. این موضوع نشان می‌دهد برای پاسخ به چالش‌هایی که در توسعۀ پایدار با آن روبرو هستیم باید به طبیعت مراجعه کنیم و پاسخ را در او و احترام به ساحت مقدس او بیابیم. باید برای چالش‌هایی از جنس اقلیم، امنیت آب و غذا و معیشت پایدار و تنوع زیستی، راه حل پیدا کنیم. با وجود تنوع زیستی به آیندۀ پایدار می‌رسیم.
روز جهانی کوهستان ۲۰۲۰
11 دسامبر یعنی 20 آذر روز جهانی کوهستان است. هر سال، سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) یک شعار ویژه برای این روز انتخاب می کند و مردم را به حفاظت از کوهستان تشویق می‌کند. امسال با شعار تنوع زیستی کوهستان به این موضوع توجه ویژه می‌شود.
روز جهانی کوهستان با موضوع تنوع زیستی فرصتی است تا تصمیمات خوب به عادت‌های خوب تبدیل شوند و دوستی با طبیعت در زندگی جاری شود.
یک سوم گونه‌های گیاهی و نیمی از نقاط مهم تنوع زیستی دنیا در مناطق کوهستانی واقع شده است. کوهستان‌ها با توجه به اقلیم بکر و اکوسیستم منحصر به فرد خود، محل زندگی هزاران گونه گیاهی و جانوری خاص و ویژه (اندمیک) هستند و طیف وسیعی از تنوع زیستی را در خود جای داده اند.
نواحی کوهستانی به دلیل تغییرات ارتفاع، شیب و ویژگی‌های محیطی، جایی برای رشد محصولات زراعی، باغی، جنگلی و پرورش دام با کیفیت هستند. نزدیک به هفتاد درصد از مراتع کوهستانی برای دام استفاده می‌شود. اگر از منابع طبیعی، خردمندانه استفاده کنیم، طبیعت حاصلخیزتر می‌شود و در مقابل سختی‌های اقلیمی، بیشتر تاب می‌آورد. در ضمن محصولات مختلف از لبنیات گرفته تا گوشت و پشم و پوست هم با کیفیت بهتری تولید می‌شوند.
با این حال، تغییرات اقلیم، کشاورزی ناپایدار، استخراج معدن، از بین بردن جنگل و شکار غیر مجاز، تهدید جدی برای تنوع زیستی کوهستانی است. تخریب اکوسیستم موجب از بین رفتن معیشت مردم و مهاجرت آنها به شهرها می شود. به دنبال این چالش، سبک زندگی بومی، فرهنگ و سنت‌های باستانی، که چندین نسل در سبک زندگی پایدار آنها وجود داشته، فراموش می‌شود.